روزه و بیماران کم خون

 تحقیقات انجام یافته در این زمینه محدود است و نمی توان به طور قطع اظهار نظر کرد. در طی مطالعه ای که در عربستان سعودی انجام گرفته است، کاهش معنی دار هموگلوبین و گلبول سفید خون و عدم تغییر سایر عناصر خون گزارش شده است.

در مطالعه دیگر کاهش گلبول قرمز و عدم تغییر گلبولهای سفید و سرعت سدیمانتاسیون در افراد سالم گزارش شده است. به نظر می رسد کسانی که عناصر خونی آنها در مرز پایین محدوده طبیعی قرار دارد، با کاهش انرژی و مواد غذایی ممکن است میزان خون آنها به کمتراز حد طبیعی پایین بیاید، این گونه افراد بایست به کیفیت غذای مصرفی خود در ماه رمضان توجه کافی داشته باشند.

روزه و بیماران فشار خونی و کار قلب 

یک بیمار مبتلا به فشار خون که برای کنترل فشار خون نیاز به داروهای زیادی دارد و این داروها را روزانه در چند نوبت مصرف می کند چندان شاید موفق به روزه داری نشود، اما یک بیمار فشارخونی دیگر که  اضافه وزن هم دارد و روزانه تنها یک قرص فشار خون مصرف می کند، چه بسا از روزه داری فایده ببرد و فشار خونش هم بهتر کنترل شود؛ برای اینکه کاهش وزنش چه بسا فشار خون او را به حالت قابل کنترل تری در آورد.

بنا به تحقیق پزشکان، قلب انسان در موقع عادی در هر دقیق 70 بار  و در مدت 24 ساعت 100800 بار می زند، ولی در موقع روزه داری چون قلب از وظیفه کمک به عمل هضم غذایی معاف است، ضربان آن در هر دقیق به 60 بار و یا در هر شبانه روز به 86400 بار کاهش می یابد و به عبارت دیگر 14400 بارکمتر می زند. لذا جای تعجب نیست اگر انسان پس از یک دوره روزه و پرهیز از طعام خود را جوانتر و سالمتر از گذشته احساس کند.

روزه و زنان حامله و شیرده

 معمولاً نتایج تحقیقات نشان دهنده این است که گرسنگیهای طولانی برای جنین بخصوص در سه ماهه اول و سه ماهه سوم توأم با مخاطراتی است که بعضی از آنها قابل جبران نیست و در رشد مغزی و عصبی جنین آثار سوء بر جا می گذارد، به همین علت نمی توان جواز روزه را برای خانمهای حامله صادر کرد؛ همچنین خانمهایی که به فرزندان نوزاد خود شیر می دهند.

بیشتر مطالعات مؤید آثار منفی روزه داری بر شیردهی و حجم شیر است که زنان شیردهی که روزه می گیرند مقدار بیشتری از آب بدنشان را از دست می دهند.

اگر در این خصوص به آثار و برکات بسیار متعدد و متنوع شیر مادر برسلامت نوزاد و سلامت مادر و نیز تأکید بسیار شارع مقدس بر تغذیه نوزاد با شیر مادر توجه کنیم، درخواهیم یافت که به مادران شیرده نمی توان اجازه روزه داری داد. در  یک مطالعه نشان داده شده است که زنان حامله در ماههای آخر نسبت به ماههای اول بارداری بیشتر در معرض خطر هستند و تغییرات عوامل خونی مانند گلوکز، اسیدهای چرب آزاد، اجسام کتونی و آلانین در آنها بیشتر است.

اجازه روزه داری برای بچه های کم سن و سال

قضاوت درباره روزه داری دختر خانمهایی که بتازگی به سن تکلیف رسیده اند و شرعاً در زمره کسانی قرار می گیرند که باید روزه بگیرند گاهی بسیار مشکل است.

مطالعات نشان می دهد که در صورت فراهم آوردن شرایط، این گروه می توانند بدون آنکه صدمه ای به آنان وارد شود روزه بگیرند ولی چنانچه روزه داری برای این گروه سنی مخاطراتی را فراهم کند این گروه مثل بقیه گروههای سنی باید برای روزه داری با پزشک معالج خود مشورت کنند.

معمولاً رشد مغزی عصبی در بچه ها تا محدوده ی سنی 9-10 سال از حالت شتاب خود گذشته و پشت سرهم نهاده شده است و شاید از این نظر مشکلی در جریان روزه داری فراهم نشود. رشد دستگاه تناسلی و سیستم لنفاوی نیز مربوط به سنین بالاتر است.

رشد استخوانی و اسکلتی بچه ها بخصوص دختر خانمها در همین محدوده سنی یعنی 9-10 سال است، و از این جهت روزه داری و گرسنگیهای طولانی آن بویژه اگر ماه مبارک در تابستان قرار گرفته باشد می تواند مشکلاتی را برای رشد استخوانی این بچه ها فراهم کند. نکته دیگر اینکه نیازهای تفکیکی این بچه ها به مواد مختلف غذایی بخصوص مواد پروتئینی حساس تر از نیاز بزرگسالان است. به همین دلیل اگر می خواهیم به عنوان پزشک جواز روزه داری را به بچه ای در این محدوده سنی یعنی 9-10 سال بدهیم، بایست اطلاعات کافی ازنکات ذکر شده داشته باشیم.

اهمیت روزه در تعدیل میل جنسی

 به طور کلی در دستگاه آفرینش هرکدام از امیال غریزی به خاطر وظایفی که از لحاظ ادامه حیات و حفاظت و صیانت انسان یا حیوانات و تمام موجودات زنده برعهده دارند در نهاد آنها پدید آمده اند، و از لحاظ تنظیم اعمال حیاتی ضروری اهمیت حیاتی خاصی پیدا کرده اند، و بر حسب احتیاجات حیاتی و غریزی از نظر شدت و ضعف در طول مدت زندگی دایماً در نوسان هستند، که مراتب شدت این امیال همانند مراتب ضعف آنها باعث اختلال در اعمال حیاتی و مانع تأمین سلامت جسمی و روحی می شود، و حتی در مراتب بالاتر موجبات ابتلائات و گرفتاریهای مختلف را در وضع زندگی شخصی و اجتماعی انسان فراهم می کند..

کنترل و مهار آن امیال و کاهش آنها در انسان باید به گونه ای باشد که نه آن چنان ضرری از تقلیل و مهار آن متوجه خود فرد و حیات اوشود، و نه به خاطر تأمین فواید حیاتی و جلب منافع خصوصی به آزادی عمل نا محدود منتهی شود که در نظم اجتماعات اختلال به وجود آورد، و موجبات انحطاط روحی و اخلاقی جامعه بشری تا به سرحد حیوانات را فراهم کند و انجام همه اینها کار آسانی نیست.

میل جنسی یکی از امیال غریزی بسیار پیچیده است که هیچ یک از تمدنهای گذشته و حال نتوانسته است بر تعدیل اصولی آن نایل شود، و از مضرات افراط و تفریطهای نامحدود، انسان و اجتماع را نجات بخشد. تعدیل میل جنسی در تعالیم اسلامی، برمبنای جسمی و روحی استوار است، بدین ترتیب که از یک طرف خود میل را از جهت روحی و معنوی بشدت تحت کنترل عقل و نظارت اخلاق(متکی به ایمن و مبانی دینی) در می آورد و مهار می کند، و در قبال ایجاد این محدودیت معنوی و کنترل روحی طی برنامه خاصی در ضمن حذف محرکهای معنوی از طرف دیگر میل شهوانی از زمینه فکری متقابلاً از راه شوک وارده بر تمام اعضا و نسوج و سلولهای تمام بدن و بخصوص دستگاه تناسلی را تحریک و تقویت می کند و مانع تخدیر و رکود آن دستگاه حساس بدن می شود.

برنامه روزه داری در آن واحد شامل دو جنبه است، از یک طرف اقدام به تزکیه نفس و تصفیه کامل روح از حداقل آثار امیال غریزی بخصوص تخلیه زمینه فکری از انواع امیال و اندیشه های شهوانی، تقویت صفات و خصوصیات اخلاقی، پرورش استعدادهای عاطفی، و جنبه های ملکوتی که بدین ترتیب روزه میل جنسی را مهار و تسلیم عقل و منطق و فکر سلیم می کند، زیرا که روزه داری در اصل عبارت است از طرح یک برنامه  تربیت روحی و تزکیه نفس تا یک برنامه بهداشتی و رژیم طبی، و از جانب دیگر با ایجاد شوک حیاتی در تمام اعضا و دستگاههای بدن بخصوص در دستگاه تناسلی مانع تخدیر این دستگاه به منشاء روانی (که بر اثر مهار شدن امیال غریزی مانع فعالیت طبیعی و آزاد این دستگاه است) می شود.

نقش روزه در بهداشت روانی

نقش عبادات در تأمین سلامت روان و بهداشت روانی مدتهای مدیدی مورد توجه دانشمندان و محققان و متخصصان روان شناسی و روانپزشکی بوده است. انگیزه روان شناسان و متخصصان علوم رفتاری، شناسایی  رفتارها و کوشش برای تعدیل آنها و مبارزه با تشویش درونی و اضطراب انسان است.

امروزه اضطراب به منزله پایه و اساس و تمام بیماریهای روانی شناخته شده است. هدف تمام ادیان بخصوص دین مبین اسلام بازگرداندن انسان به فطرت خود و کاهش و کنترل نفسانیات وغرایز است. پس ملاحظه می شود که تعالیم رفتاری ادیان الهی و دین نجات بخش اسلام در مورد اصطلاح تعدیل رفتارها و ایجاد تعادل روانی در فرد کاملاً به هم نزدیک است، چون قانونها و رهنمودهای دینی در اثر اتصال به منبع ثمر بخش وحی کاملاً مبتنی بر نیازهای فطری انسانها برنامه ریزی شده اند و افق روشنی از زندگی پیش روی انسان قرار می دهند. در مقایسه با قانونهای روان شناسی که به اصطلاح امروزی به طور کلاسیک و تجربی جمع آوری شده اند.

روزه یکی از تعلیمات اساسی و ارزشهای معنوی اخلاقی و اجتماعی در اسلام است، که روزه دار آن را به نیت قرب به درگاه احدیت انجام می دهد، و مستلزم فراهم آمدن مجموعه ای از رفتارها در یک روند واحد است که به نوبه خود زمینه های صفا، پاکی، خلوص، یکرنگی، وارستگی و از خودگذشتگی، وسوسه ستیزی، و زیبایی پرستی را فراهم می آورد. بخشی از این همه تحولات و تغییرات که به دنبال فریضه روزه در فرد ظاهر می شود، هدف نهایی تمام روان درمانگران خبره است که با تلاش فراوان و طی جلستان مکرر روان درمانی باید به آن برسند، زیرا واقعاً دستیابی به آن هم تغییرات روانی و رفتاری که به دنبال فرضیه مقدس روزه در مؤمنان ظهور می یابد صرفاً در چارچوب دستمایه های مذهبی فراهم می شود، و نمی تواند حاصل انجام روان درمانیهای برگرفته از مکاتب مختلف روان شناسی باشد. سعی عمل«روان درمانها» در مکاتب گوناگون روان شناسی معطوف به تغییر یک یا چند ویژگی محدود در شخص و سازگار کردن او با محیط اطرافش است، اما پیامد روزه در فردی که خالصانه این عبادت را برای نزدیکی به پروردگار و پیمودن راه کمال انجام می دهد، می تواند ابعاد فردی و اجتماعی وسیعی را در شخصیت او در برگیرد، و همزمان تغییرات مختلفی را در زمینه رشد شخصی و پیشروی او به سوی تکامل به همراه داشته باشد.

به عبارت دیگر، شخص روزه دار  شبیه قطره ای ناچیز و پر جنب و جوش است که برای جلوگیری از خشکیدن و محو شدن در تلاش وصل به اقیانوس بیکران است، و هدایت و کمال خود را زمانی می یابد که به اقیانوس بی پایان وصل گردد، و به دنبال وصل خود به مبداء لایزال هستی روانه شود. اصولاً انگیزه های بشری دو دسته هستند: دسته اول انگیزه های حیاتی یا فیزیولوژیک مانند تشنگی، گرسنگی، میل جنسی، و غیره.

دسته دوم انگیزه های اکتسابی هستند که شخص از محیط کسب می کند. روزه می تواند موجب تعادل، کنترل و تنظیم این انگیزه ها شود و شخص را به سوی کمال مطلق به حرکت در آورد و آرامش درونی فرد را تأمین کند.

سازمان بهداشت جهانی سلامت را حالت رفاه و آسایش جسمی- روانی و اجتماعی دانسته و این سه جنبه را دارای تأثیر متقابل بر یکدیگر نشان داده است.

 در سال 1990 شماهی (17) و متذلر(18) در سال 1991 میلادی اظهار داشته اند ازجمله وظایف تعیین شده برای هر فرد مسلمان روزه داری است.

عفیفی (19) در سال 1997 میلادی فرموده است برای روزه داری فوائد بسیاری گفته شده است اما دیدگاه اسلام نسبت به روزه دارای بعد معنوی و کوشش و در راستای ارتقاء سلامت روان و سلامت بدنی بوده است.

تأثیرات روانی روزه داری ماه رمضان بوسیله توضیحات افرادی که روزه می گیرند به خوبی مشاهده می شوند، آنان درون خود وجود آرامش را تجربه می کنند در این ماه میزان خشونت اجتماعی و جرائم و رفتارهای خود کشی به حداقل می رسد. پژوهش های انجام شده در ایران در زمینه ارتباط  بهداشت روان و روزه داری نیز بیانگر تأثیر روزه داری برکاهش میزان اضطراب و افسردگی است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: